+48 507 222 852
kontakt@psdietetyk.pl
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TWOJĄ PODSTAWOWĄ PRZEMIANĘ MATERII
Podstawowa Przemiana Materii (PPM) opisywana jest jako najniższy poziom przemian energetycznych, który pozwalają zapewnić utrzymanie podstawowych funkcji życiowych w ściśle określonych warunkach – na czczo, w czasie spoczynku w komforcie psychicznym oraz mikroklimatycznym. Do podstawowych funkcji życiowych należy zaliczyć tonus mięśniowy, stałą temperaturę ciała, podstawowe czynności układu sercowo-naczyniowego, układu oddechowego, układu nerwowego, układu wydalniczego, układu dokrewnego, procesy anaboliczne, kataboliczne oraz aktyny transport wszystkich substancji wewnątrz organizmu [1, 2, 3]. Podstawowa Przemiana Materii stanowi największy komponent Całkowitej Przemiany Materii (CPM). Zazwyczaj od 45% do 70% CPM stanowi PPM [3, 4].
PPM jest zależna w głównej mierze od cech osobniczych – wysokość ciała, masa ciała, wiek, płeć oraz stanu fizjologicznego, stanu odżywienia, stanów chorobowych i funkcjonowania gruczołów o charakterze endokrynym.
Masa ciała i wysokość ciała – wraz ze wzrostem tych parametrów wzrasta PPM. Wpływ tych parametrów możemy zaobserwować we wzorach obliczających podstawową przemianę materii. W każdym ze wzorów masa ciała i jego wysokość odgrywa istotną rolę w obliczeniu PPM.
Wiek – Z biegiem lat PPM zmniejsza się, najwyższe wartości PPM względem wieku osiąga się w pierwszych dwóch latach życia. Ma to związek z wcześniejszymi parametrami i intensywnym wzrostem i rozwojem tkanek wewnątrz organizmu. Zakłada się, że osiągając 21 rok życia, podstawowa przemiana materii spada o około 2% na każde kolejne 10 lat życia, a po 65 roku życia ten spadek jest jeszcze bardziej drastyczny.
Płeć – Mężczyźni względem kobiet charakteryzują się wyższa podstawową przemianą materii (średnio o 7%). Kluczową rolę odgrywa tutaj skład ciała. Kobiety wyróżniają się większą zawartością tkanki tłuszczowej i mniejszą beztłuszczową masą ciała względem mężczyzn. Tkanka tłuszczowa zużywa około 4,5 kilokalorii na kilogram każdego dnia, natomiast tkanka mięśniowa 13 kcal/kg/dzień. Oprócz tego różnice hormonalne względem płci również mogą wpływać na wysokość podstawowej przemiany materii – w tym wypadku testosteron. Zakłada się, że wyższy poziom tego hormonu płciowego u mężczyzn może zwiększać PPM o 10-15% w porównaniu do kobiet.
Stan fizjologiczny – U kobiet druga połowa cyklu miesiączkowego – faza lutealna – wiąże się ze wzrostem temperatury ciała przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia podstawowej przemiany materii. Podobnie podczas ciąży, gdzie pod wpływem rozwoju tkanek i zwiększającej się masy ciała kobiety w II trymestrze rośnie zapotrzebowanie energetyczne przyjmuje się, że o około 360 kilokalorii, a w III trymestrze już o około 475 kilokalorii. Laktacja i karmienie piersią również pozwala zaobserwować zwiększoną PPM.
Stany chorobowe – Choroby, które prowadzą do nagromadzenia procesów zapalnych i gorączki (ta sama zasada jak w cyklu miesiączkowym) przyczyniają się do zwiększenia podstawowej przemiany materii. Wzrost temperatury ciała powyżej 37oC zwiększa podstawową przemianę materii o około 12% na każdy kolejny stopień temperatury ciała.
Gruczoły endokrynne – Poziom hormonów tarczycy w znaczny sposób wpływa na wielkość podstawowej przemiany materii. U osób z nadczynnością tarczycy obserwuje się zwiększoną podstawową przemianę materii. W kilku publikacjach wykazano, że utrata masy ciała związana z nadczynnością tarczycy odzwierciedla nie tylko ubytek tkanki tłuszczowej, ale także utratę masy mięśniowej w połączeniu z przyspieszonym katabolizmem całego organizmu w wyniku zwiększonej termogenezy i zużycia tlenu. Natomiast niedoczynność tarczycy skutkuje obniżeniem podstawowej przemiany materii. Pacjenci z nieleczoną niedoczynnością tarczy charakteryzują się zmniejszoną PPM nawet o 30% w stosunku do stanu z prawidłowym poziomem hormonów tarczycy.
Leki – Niektóre terapie ukierunkowane na przyjmowanie leków (glikokortykoidy, leki hormonalne, zawierające amfetaminę i in.), również wpływają na wielkość podstawowej przemiany materii.
